اخرین ویرایش در 27 مرداد, 1404 توسط سردبیر
در خراسان جنوبی، انتخاب ارقام مناسب عناب به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در افزایش بهره‌وری، کیفیت محصول و درآمد کشاورزان شناخته می‌شود. کارشناسان کشاورزی تأکید دارند که استفاده از ژنوتیپ‌های سازگار با شرایط اقلیمی منطقه، می‌تواند تحولی چشمگیر در تولید این محصول بومی ایجاد کند.
نقش ارقام اصلاح‌شده در تحول باغات عناب
هادی زراعتگر، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بیرجند و محقق ارشد زرشک و عناب کشور، با اشاره به اهمیت انتخاب رقم مناسب در باغات عناب، اظهار کرد: «در شرایط معمول، عملکرد باغ‌های عناب بین ۱.۵ تا ۲ تن در هکتار است، اما با استفاده از ارقام اصلاح‌شده‌ای مانند ماژان و سیوجان، این رقم تا ۶ تن در هکتار افزایش می‌یابد.»
وی افزود: «این ارقام به دلیل اندازه بزرگ‌تر میوه و سازگاری بالا با شرایط منطقه، نه‌تنها بهره‌وری منابع آب و خاک را بهبود می‌بخشند، بلکه درآمد کشاورزان را نیز به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهند.»
مقاومت بالا در برابر تنش‌های محیطی
زراعتگر درباره ویژگی‌های فیزیولوژیکی عناب گفت: «عناب از جمله گیاهان دیرگل و زودخزان است که در برابر سرمای دیررس بهاره و زودرس پاییزه مقاومت بالایی دارد. چوب این درخت تا دمای منفی ۳۸ درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند و در برابر خشکی و شوری نیز واکنش مثبتی نشان می‌دهد.»
او تأکید کرد: «در شرایط بهینه، خاک حاصل‌خیز و آبیاری مناسب، عملکرد عناب را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. حتی در شرایط تنش، این گیاه نسبت به بسیاری از درختان میوه، افت رشد کمتری دارد.»
برنامه‌های اصلاح ژنتیکی و معرفی ارقام جدید
مرکز تحقیقات کشاورزی بیرجند در راستای ارتقاء کیفیت عناب، برنامه‌هایی در دو حوزه نژادی و زراعی-باغی در دست اجرا دارد. زراعتگر در این‌باره توضیح داد: «چهار مسیر برای اصلاح نژادی در نظر گرفته شده است؛ شامل تولید ارقام جدید از طریق هیبریداسیون، استفاده از ارقام وارداتی، ایجاد جهش ژنتیکی با همکاری سازمان انرژی اتمی و بهره‌برداری از توده‌های بومی.»
وی ادامه داد: «دو رقم ماژان و سیوجان تاکنون معرفی شده‌اند و حدود ۱۰ تا ۱۵ ژنوتیپ برتر دیگر نیز در مرحله آزمایش هستند که در آینده نزدیک وارد باغات کشاورزان خواهند شد.»
شاخص‌های مهم در احداث باغ‌های مدرن عناب
در احداث باغ‌های جدید، انتخاب رقم مناسب تنها یکی از عوامل موفقیت است. زراعتگر با اشاره به تجربه مرکز تحقیقات در احداث باغ متراکم عناب گفت: «در باغی که در سال ۱۳۹۵ احداث شد، تعداد درختان در هر هکتار از ۴۱۶ به ۱۲۵۰ درخت افزایش یافت. این افزایش تراکم، در کنار استفاده از ارقام اصلاح‌شده، باعث رشد چشمگیر عملکرد شد.»
او افزود: «مدیریت صحیح باغ، هرس اصولی، تغذیه مناسب و اجرای مراحل کاشت، داشت و برداشت به‌صورت علمی، نقش مهمی در افزایش شاخص‌های کمی و کیفی محصول دارند.»
تجربه کشاورزان و کاهش ضایعات پس از برداشت
زراعتگر با اشاره به تجربه کشاورزان در استفاده از ارقام مختلف عناب گفت: «با معرفی ارقام جدید، تفاوت عملکرد نسبت به توده‌های بومی کاملاً محسوس است. البته برای گسترش این ارقام در سطح وسیع، نیاز به سرمایه‌گذاری و حمایت بیشتر وجود دارد.»
وی تأکید کرد: «شناخت ویژگی‌های هر رقم باعث کاهش ضایعات پس از برداشت می‌شود. به‌عنوان مثال، ارقام چینی لانگ و لی برای مصرف تازه مناسب‌اند، در حالی که ماژان و سیوجان علاوه بر مصرف تازه، کیفیت بالایی در خشکباری دارند.»
ضرورت آموزش و ارتباط با مراکز تحقیقاتی
در پایان، زراعتگر از کشاورزان خواست تا با مراکز تحقیقاتی کشاورزی ارتباط بیشتری برقرار کنند و در دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی شرکت کنند. او گفت: «ورود دانش علمی به مزارع، کلید افزایش بهره‌وری و درآمد پایدار برای کشاورزان است.»
با توجه به ظرفیت‌های اقلیمی خراسان جنوبی و تلاش‌های علمی در زمینه اصلاح ارقام عناب، آینده‌ای روشن برای این محصول ارزشمند در منطقه قابل تصور است.
من مرتضی تبسمی هستم و بیش از 26 سال هست که در دنیای خبر فعال هستم.
