بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی با منشاء خودایمنی است که در اثر واکنش بدن به پروتئینی به نام گلوتن بروز می‌کند. گلوتن به طور طبیعی در غلاتی همچون گندم و جو یافت شده و به تبع آن در بسیاری از فرآورده‌های غذایی که با این غلات تهیه می‌شوند، وجود دارد.
در افراد مبتلا به سلیاک، سیستم ایمنی بدن گلوتن را به عنوان یک عامل بیگانه شناسایی کرده و به آن حمله می‌کند. این واکنش ایمنی منجر به آسیب دیدگی پرزهای روده کوچک می‌شود. پرزها ساختارهای انگشت‌مانندی در دیواره روده هستند که نقش کلیدی در جذب مواد مغذی از غذا دارند. آسیب به این پرزها می‌تواند سوء جذب مواد مغذی را به دنبال داشته باشد و طیف وسیعی از علائم و مشکلات سلامتی را ایجاد کند.
این بیماری که با نام‌های دیگری نظیر اسپروی سلیاک یا آنتروپاتی حساس به گلوتن نیز شناخته می‌شود، یک اختلال نسبتاً رایج در جوامع مختلف است. بر اساس تخمین‌ها، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به این عارضه مبتلا هستند و برای مدیریت آن نیازمند رعایت یک رژیم غذایی کاملاً فاقد گلوتن می‌باشند.
نشانه‌های سلیاک می‌تواند بسیار متنوع بوده و در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی ظاهر شود، که این امر گاهی اوقات تشخیص آن را با چالش مواجه می‌کند. با این حال، برخی از شایع‌ترین علائم گزارش شده عبارتند از:
علائم گوارشی: این دسته از علائم شامل نفخ و درد در ناحیه شکم، اسهال مزمن، استفراغ و در برخی موارد یبوست می‌شود. اختلال در عملکرد طبیعی روده می‌تواند منجر به این ناراحتی‌های گوارشی شود.
کاهش وزن غیرقابل توضیح: به دلیل اختلال در جذب مواد مغذی، افراد مبتلا به سلیاک ممکن است بدون هیچ تلاشی برای کاهش وزن، دچار کاهش وزن ناخواسته شوند.
بثورات پوستی: نوع خاصی از بثورات پوستی خارش‌دار به نام درماتیت هرپتیفرمیس نیز می‌تواند از علائم سلیاک باشد.
تأثیرات بر خلق و خو و حافظه: مطالعات نشان داده‌اند که سلیاک می‌تواند بر جنبه‌های عصبی و روانی افراد نیز تأثیر بگذارد. برخی از مبتلایان ممکن است علائمی نظیر افسردگی، تحریک‌پذیری، ضعف حافظه و مشکل در تمرکز را تجربه کنند. این ارتباط پیچیده بین دستگاه گوارش و سیستم عصبی (محور روده-مغز) در بروز این علائم نقش دارد.
در حال حاضر، دو روش رایج برای تشخیص بیماری سلیاک وجود دارد:
نمونه‌برداری از روده (بیوپسی): در این روش، پزشک در طی یک اندوسکوپی، نمونه‌های کوچکی از بافت روده کوچک را برداشته و برای بررسی آسیب‌های ناشی از سلیاک به آزمایشگاه ارسال می‌کند. این روش به عنوان استاندارد طلایی تشخیص سلیاک شناخته می‌شود.
آزمایش خون: آزمایش‌های خون خاصی می‌توانند آنتی‌بادی‌های مرتبط با واکنش به گلوتن را در خون تشخیص دهند. سطوح بالای این آنتی‌بادی‌ها می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به سلیاک باشد و اغلب به عنوان یک گام اولیه در فرآیند تشخیص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح سلیاک از طریق رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به بهبود علائم، ترمیم آسیب‌های روده و پیشگیری از عوارض بلندمدت این بیماری کمک شایانی نماید.
با احترام ، مجله خبری جوان آنلاین
