مهران زینت‌بخش، مستندساز و هنرمند بااخلاقی که سال‌ها در مرکز توان‌بخشی کهریزک روزگار سپری کرد، سرانجام در هفتم مردادماه، پس از تحمل دوره‌ای طولانی از بیماری، دیده از جهان فروبست. او از جمله هنرمندان پرشور سینمای ایران بود که با قلبش فیلم می‌ساخت و به‌رغم رنج‌های جسمی و روحی، تا آخرین لحظه تلاش کرد هویت هنری‌اش را زنده نگه دارد.
زینت‌بخش که متولد سال ۱۳۴۷ بود و تحصیلات خود را در رشته فیلم‌سازی در باغ فردوس به پایان رسانده بود، فعالیت حرفه‌ای‌اش را از سال ۱۳۶۵ با عکاسی، فیلم‌برداری و بازیگری آغاز کرد. او در طول عمر هنری‌اش مستندهایی ماندگار درباره چهره‌هایی چون فرهاد مهراد، فریدون فروغی و شهرزاد ساخت؛ آثاری که با عشق و دقت خاص خود به زندگی هنرمندان مهجور می‌پرداختند.
زندگی در کهریزک؛ خاطره‌های دور از لنز دوربین
ماه‌ها بستری بودن در مرکز کهریزک، روزهایی سخت و نفس‌گیر را برای زینت‌بخش رقم زد. او که سال‌های پایانی عمرش را با ضعف شدید جسمی و عارضه مغزی می‌گذراند، با اشتیاق و غرور تلاش می‌کرد فیلم‌هایی که ساخته بود را به کادر درمان و ساکنان آسایشگاه معرفی کند. حتی از دوستانش خواسته بود نسخه‌ای از آثارش را بیاورند تا در لابی آسایشگاه اکران شوند. این تمایل نشان از پیوند عمیق او با هنر و عشق به سینما داشت.
سینما به‌مثابه تسکین؛ هنرمندی که با آثارش نفس می‌کشید
در یادداشتی از امید نجوان، منتقد سینما، آمده است: مهران زینت‌بخش هنرمندی بود که می‌توانست سوژه یکی از مستندهای خودش باشد؛ اما تقدیر، توان و نیروی خلاقانه‌اش را تحلیل برد. او خاطرات سینمایی‌اش را چون قطره‌هایی از حافظه، در ذهنش مرور می‌کرد و علی‌رغم رنج فراوان، از یاد سینما و دوستانش دل نمی‌کند.
زینت‌بخش برخلاف جریان عمومی سینما حرکت می‌کرد و به‌جای ساخت آثار سفارش‌پذیر، سراغ زندگی هنرمندانی رفت که کمتر دیده شده بودند. او هیچ‌گاه با نقدهای تلخ و طعنه‌های بی‌رحمانه کنار نیامد، چرا که فیلم‌هایش از دل برمی‌آمدند و برای دل ساخته می‌شدند، نه بازار و سفارش رسمی.
فیلم‌سازی در سایه تنگدستی و سکوت نهادها
حضور او در سینمای مستند ایران، علی‌رغم کیفیت آثارش، هیچ‌گاه با حمایت‌های کافی همراه نبود. محدودیت‌های ساختاری، سلیقه‌های تنگ‌نظرانه و مسیرهای سنگلاخ نمایش آثار، زینت‌بخش را در تنگنای بی‌کاری و ناامیدی فرو برد. مستندهایی که ساخت، منعکس‌کننده تلاش‌های بی‌وقفه‌اش برای روایت زندگی کسانی بود که زیر بار بی‌عدالتی فراموش شده بودند.
اما با وجود همه سختی‌ها، تا لحظه آخر در تلاش بود تا صدایش را از میان قاب تصویر به گوش دیگران برساند. هرچند عمر وفا نکرد و روایت زندگی‌اش به شکلی دردناک پایان یافت، اما آثار او همچنان با ما هستند و روحی که در آن‌ها دمیده، فراموش نخواهد شد.
یاد مهران زینت‌بخش گرامی باد؛ او هنرمندی بود که با نور دوربین، تاریکی‌های درون و برون را روشن کرد و نشان داد قلب، مهم‌ترین عنصر در فیلم‌سازی است.
