اخرین ویرایش در 15 مهر, 1404 توسط سردبیر
ایران سال‌هاست که یکی از تولیدکنندگان بزرگ فولاد در خاورمیانه است. با این حال، در سال‌های اخیر، بازار فولاد ایران با دو چالش بزرگ روبه‌رو بوده است: تحریم‌های جهانی و قوانین پیچیده داخلی برای صادرات.
برای هر کسی که در این صنعت سرمایه‌گذاری می‌کند یا قصد خرید فولاد دارد، درک این دو عامل ضروری است. در حالی که تحریم‌ها باعث می‌شوند ایران نتواند به راحتی به بازارهای جهانی و تکنولوژی‌های جدید دسترسی داشته باشد، قوانین صادراتی داخلی هم بر میزان عرضه فولاد در داخل کشور، قیمت‌ها و توان رقابت تأثیر می‌گذارند.
قوانین داخلی بازار فولاد چه نقشی دارند؟
دولت برای مدیریت بازار فولاد قوانین مختلفی وضع می‌کند که شامل محدودیت‌ها و سهمیه‌های صادراتی، مالیات بر صادرات و تعیین دستوری قیمت‌ها هستند. هدف اصلی این قوانین دو چیز است:
تأمین نیاز صنایع داخلی: اطمینان از اینکه شرکت‌های ایرانی مانند ساختمان‌سازی، به اندازه کافی مواد اولیه در اختیار دارند.
جلوگیری از کمبود: کنترل عرضه برای ثبات قیمت‌ها.
برای مثال، وقتی بر روی صادرات برخی محصولات مالیات گذاشته می‌شود، تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند بیشتر محصولات خود را در داخل کشور بفروشند. این کار عرضه داخلی را بیشتر کرده و باعث می‌شود قیمت‌ها در بازار داخلی نسبتاً ثابت بمانند.
تحریم‌های جهانی چه بلایی سر صنعت فولاد می‌آورد؟
تحریم‌های بین‌المللی، به ویژه از سوی آمریکا و اروپا، آسیب جدی به بخش فولاد ایران زده‌اند. این تحریم‌ها سه مشکل اصلی ایجاد می‌کنند:
مشکلات مالی و حمل‌ونقل: شرکت‌های ایرانی نمی‌توانند به راحتی پول کالاهای فروخته شده را از خریداران خارجی دریافت کنند یا از شبکه‌های حمل‌ونقل جهانی برای ارسال محصولات خود استفاده کنند.
کمبود مواد اولیه: تحریم‌ها باعث اختلال در واردات مواد خام مهم مانند سنگ‌آهن یا ضایعات فلزی شده‌اند. در نتیجه، کارخانه‌ها مجبورند به منابع داخلی وابسته باشند که ممکن است کافی نباشد، یا باید با هزینه بالاتر از تأمین‌کنندگان گران‌تر (مانند چین) خرید کنند.
افزایش هزینه تولید: در نهایت، این مشکلات هزینه تولید فولاد را بالا می‌برند و این افزایش هزینه به شکل قیمت بالاتر به مصرف‌کننده داخلی منتقل می‌شود.
تأثیر قوانین داخلی بر پویایی بازار
وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) برای تنظیم صادرات، کسب ارز و حفظ عرضه داخلی، قوانینی مثل سهمیه صادرات و مجوزهای خاص را اعمال می‌کند. اگرچه این سیاست‌ها خیال دولت را بابت تأمین نیاز داخلی راحت می‌کنند، اما دست تولیدکنندگان فولاد برای فعالیت آزاد در بازارهای جهانی را می‌بندند.
برای نمونه، مالیات‌های صادراتی باعث می‌شوند که صادرات زیاد از حد کاهش پیدا کند تا فولاد بیشتری برای استفاده داخلی باقی بماند. اما این کار، سودآوری تولیدکنندگانی را که می‌توانستند با فروش در خارج سود بیشتری ببرند، کم می‌کند.
نوسانات قیمت‌ها به دلیل تحریم و قوانین صادراتی
ترکیب تحریم‌ها و محدودیت‌های صادراتی باعث شده که قیمت فولاد داخلی دائم در حال تغییر باشد.
- اگر صادرات کم شود: عرضه داخلی زیاد شده و ممکن است قیمت‌ها برای مدت کوتاهی پایین بیایند.
- اگر محدودیت‌ها ناگهان برداشته شوند: یا تقاضای جهانی زیاد شود، قیمت‌ها در داخل کشور ممکن است ناگهان بالا بروند.
این بی‌ثباتی بر صنایع وابسته مثل ساختمان‌سازی و خودروسازی هم تأثیر می‌گذارد و باعث تأخیر در پروژه‌ها یا افزایش هزینه‌های آن‌ها می‌شود.
کدام محصولات بیشتر آسیب می‌بینند؟
قیمت میلگرد، تیرآهن و ورق فولادی بیشترین حساسیت را نسبت به تحریم‌ها و سیاست‌های داخلی دارند. چون این محصولات کاربرد بسیار گسترده‌ای در ساخت‌وساز دارند، هر تغییری در قوانین صادراتی یا تولید، فوراً بر قیمت روز آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
فرصت‌ها و راهکارهای سازگاری با تحریم‌ها و سیاست‌های صادراتی
با وجود همه این چالش‌ها، تولیدکنندگان فولاد ایران بیکار ننشسته‌اند:
- افزایش بهره‌وری داخلی: تلاش برای تولید بیشتر و بهتر با امکانات موجود.
- بازارهای جایگزین: جستجو برای مشتریان جدید در آسیا (مانند چین و هند) و کشورهای خاورمیانه.
- تولید محصولات ارزشمند: تمرکز بر ساخت فولادهای خاص و باکیفیت که با وجود تحریم‌ها هم در بازار جهانی خریدار دارند.
تحلیلگران می‌گویند اگر روابط بین‌المللی بهبود یابد و تحریم‌ها کاهش پیدا کنند، فرصت‌های بزرگی برای رشد این صنعت به وجود خواهد آمد.
کلام آخر
بازار فولاد ایران زیر فشار همزمان تحریم‌های جهانی و قوانین داخلی سخت‌گیرانه است. در حالی که تحریم‌ها جلوی تجارت بین‌المللی را می‌گیرند، قوانین داخلی تلاش می‌کنند بازار را با مدیریت عرضه، باثبات نگه دارند.
برای موفقیت در این شرایط، شرکت‌ها باید هوشمندانه عمل کنند: بهره‌وری را بالا ببرند، محصولات خاص تولید کنند و به دنبال بازارهای منطقه‌ای باشند. آینده این بازار به شدت به تغییرات سیاست‌های داخلی و تحولات جهانی وابسته است و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد.
این مقاله یک رپورتاژ آگهی است و محتوا و صحت آن بر عهده سفارش دهنده می باشد و جوان آنلاین مسئولیتی در این خصوص ندارد.
من مرتضی تبسمی هستم و بیش از 26 سال هست که در دنیای خبر فعال هستم.
